ارزیابی آلودگی فلزات سنگین و عناصر کمیاب در فصل‏ های تر و خشک آب زیرزمینی شمال بروجرد، لرستان - ایران‌

با توجه به آلودگی فزایندۀ منابع آب و اهمیت پایش مداوم آنها، در این تحقیق نسبت به بررسی جامع عناصر کمیاب و فلزات سنگین در آب‌های زیرزمینی دشت اشترینان در محدودۀ شمال بروجرد، به‌منظور بررسی تأثیر هوازدگی کانی‌ها، فعالیت‌های کشاورزی و صنعتی اقدام شد. نمونه‏های آب زیرزمینی از 10 حلقه چاه، پنج دهانه قنات و یک چشمه در دو فصل تر و خشک جمع‌آوری شدند. سپس با استفاده از طیف‌سنج جرمی آنالیز و بیشترین سطح آلایندگی توسط سازمان بهداشت جهانی مقایسه شدند. نتایج اندازه‏گیری‏ها نشان داد از تعداد 63 عنصر اندازه‏گیری‌شده، میزان بیشترین غلظت آهن، منیزیم، سرب، استرانسیم و وانادیم به‌ترتیب 4/0، 3/36، 9/62، 89/0، 5/195 و بیشتر از سطح مجاز است. بررسی میزان عنصر سرب، بر و آهن در آب زیرزمینی در محدودۀ مطالعه‌شده نشان می‏دهد غلظت این عناصر از شرق و غرب دشت به سمت مرکز در حال افزایش است. همچنین سطوح افزایشی غلظت Sr در آب زیرزمینی بیشتر ناشی از فرایندهایی همچون هوازدگی کانی‌هایی مانند فلدسپات‌های مربوط به گرانیت‌ها و گرانودیریت‌های شرق دشت تشخیص داده شد. از موارد محتمل آلایندگی می‌توان به موتورهای دیزلی چاه‌های آب در منطقه، چاه‌های دهانه‌گشاد متروک، صنایع فولاد آلیاژی در ورودی شمالی دشت و فعالیت‏های معدن‌کاری اشاره کرد که از پتانسیل‏های آلایندگی فلزات سنگین در آب زیرزمینی و تهدیدی برای محیط زیست منطقه است. با استفاده از تحلیل مؤلفۀ اصلی، سه عامل اصلی در تعیین کیفیت هیدروشیمیایی عبارت‌اند از تأثیر یون‌های اصلی، عناصر کمیاب و فلزات سنگین که درمجموع نزدیک به 68 درصد واریانس عوامل را به خود اختصاص داده‏اند.